INFOdoradca+ Informacje o zawodach - Powiatowy Urząd Pracy w Biłgoraju

Technik analizy i monitoringu środowiska 325508

• Inspektor monitoringu środowiska.
• Kontroler stanu zanieczyszczenia środowiska.
• Laborant monitoringu środowiska.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 3255 Environmental and occupational health inspectors and associates.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja M – Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe), źródeł internetowych oraz wyników badań i analiz prowadzonych w projekcie: „Partnerstwo na rzecz rozwoju i promocji zielonych miejsc pracy”, Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007–2013,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ w październiku 2018 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Michał Jan Cichy – Stowarzyszenie Polski Ruch Czystszej Produkcji, Katowice.
• Jolanta Religa – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Lidia Skórzak – emerytowany kierownik laboratorium, audytor środowiskowy, specjalista ochrony środowiska, Żywiec.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Hanna Całuń-Swat – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Dorota Koprowska – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Krzysztof Symela – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Ireneusz Woźniak – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.

Recenzenci:

• Anna Wisła-Świder – Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja, Kraków.
• Paweł Religa – Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. K. Pułaskiego, Radom.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Dorota Gugała-Fekner – Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Małgorzata Hordyńska – Polskie Towarzystwo Zarządzania Produkcją, Opole.

Data (rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2018 r.

Technik analizy i monitoringu środowiska wykonuje, zgodnie z obowiązującymi normami i aktami prawnymi, badania i pomiary na potrzeby monitoringu środowiska ⁶, służące do identyfikacji i określania stężeń zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska, pozwalające na ocenę jakości oraz zmian różnych komponentów środowiska. Może także oceniać i prognozować stan środowiska, gromadzić, przetwarzać oraz rozpowszechniać wyniki badań i analiz.

Opis pracy

Praca w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska polega między innymi na:

• planowaniu miejsca obserwacji i pobierania próbek do badań,
• określaniu wielkości i liczby pobieranych próbek zgodnie z metodykami referencyjnymi ⁴ (jeżeli takie zostały określone),
• pobieraniu, zabezpieczaniu, przygotowywaniu i transportowaniu do badań próbki komponentów środowiska ²,
• wykonywaniu badań parametrów fizykochemicznych w miejscu pobierania próbek i/lub prowadzeniu w wyznaczonych miejscach obserwacji,
• wykonywaniu oznaczeń laboratoryjnych parametrów komponentów środowiska z zastosowaniem metod fizycznych, chemicznych oraz biologicznych,
• obsługiwaniu urządzeń pomiarowych, służących do oznaczania zawartości/stężeń zanieczyszczeń oznaczanych w próbkach środowiskowych,
• analizowaniu wyników badań i pomiarów laboratoryjnych,
• analizowaniu, ocenianiu i prognozowaniu trendów zmian parametrów charakteryzujących poszczególne komponenty środowiska,
• monitorowaniu stanu środowiska w zakresie gatunków fauny i flory,
• komunikowaniu wyników przeprowadzonych badań i analiz różnym grupom odbiorców.

Zakres prac wykonywanych przez technika analizy i monitoringu środowiska oraz rodzaj stosowanych przez niego urządzeń pomiarowych uzależniony jest od zatrudniającej go organizacji oraz rodzaju wykonywanych analiz jakościowych i ilościowych oznaczanych parametrów środowiska.

Technik może też służyć pomocą w rozwiązywaniu problemów technologicznych, poprzez analizę wyników badań (pomiarów) wpływu na środowisko, oraz przy opracowywaniu zaleceń ze wskazówkami do minimalizowania zanieczyszczeń w środowisku pracy.

Wytworem pracy technika analizy i monitoringu środowiska są: sprawozdania z przeprowadzonych analiz jakościowych i ilościowych oznaczanych parametrów, wykazy danych z prowadzonego monitoringu, bazy danych, informacje i komunikaty dla organów administracji, jednostek zlecających oraz szerszej opinii publicznej.

Monitoring środowiska może być prowadzony w skali:

• przedsiębiorstwa lub poszczególnych stanowisk pracy (monitoring zakładowy),
• gminy lub powiatu (monitoring lokalny),
• województwa (monitoring regionalny ⁵),
• kraju (monitoring państwowy),
• w skali międzynarodowej / globalnej.

Technik analizy i monitoringu środowiska wykonując swoje obowiązki współpracuje z:

• pracownikami zatrudniającej go instytucji,
• zleceniodawcami,
• pracownikami laboratoriów.

Sposoby wykonywania pracy

Technik analizy i monitoringu środowiska wykonuje pracę z wykorzystaniem metod, technik i procedur właściwych dla analizowania i monitorowania środowiska. W szczególności jego działania odnoszą się m.in. do:

• pobierania i przygotowywania do badań reprezentatywnych próbek komponentów środowiska,
• wykonywania badań charakteryzujących poszczególne komponenty środowiska, w tym:
  • pomiary emisji pyłów i gazów do atmosfery lub stężeń substancji szkodliwych w powietrzu,
  • pomiary emisji hałasu,
  • pomiary promieniowania elektromagnetycznego,
  • badania ilości i składu ścieków odprowadzanych do wód i do gleby,
  • analizy stanu zanieczyszczenia wód,
  • badania warunków gromadzenia i charakterystyki odpadów,
  • badania mikrobiologiczne wód i powietrza,
  • badania stanu zanieczyszczenia gleb i ziemi,
  • analizy ilości i składu chemicznego opadów atmosferycznych,
• wykonywania badań czynników szkodliwych w środowisku pracy,
• prowadzenia monitoringu poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego,
• gromadzenia, ewidencjonowania i analizowania wyników badań oraz zaobserwowanych zmian w środowisku,
• identyfikowania i oceniania rodzajów oraz stopnia zmian charakterystycznych/wybranych parametrów komponentów środowiska, na podstawie obowiązujących norm i przepisów prawa,
• identyfikowania obszarów, na których występują przekroczenia standardów jakości środowiska ⁷,
• opracowywania wyników badań z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych,
• sporządzania raportów z badań, dotyczących np. stopnia zanieczyszczenia wód, powietrza i gleby, opracowywania analiz (np. rozkładów zanieczyszczeń, prognoz zmian poziomów zanieczyszczeń) z wykorzystaniem metod statystycznych oraz systemów geograficznej informacji przestrzennej (GIS) ⁸,
• przygotowywania komunikatów dla organów administracji, różnych grup interesariuszy, zatrudniającej organizacji lub społeczeństwa.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2 i 3.3. Kompetencje zawodowe.

Warunki pracy

Technik analizy i monitoringu środowiska najczęściej pracuje w terenie, przy pobieraniu próbek do badań lub wykonywaniu bezpośrednich pomiarów stanu wybranych komponentów środowiska. Pracuje też w pomieszczeniach biurowych, laboratoriach, a w przypadku wykonywania badań środowiska pracy – w różnych miejscach pracy, np. w halach produkcyjnych.

Praca technika analizy i monitoringu środowiska może wymagać częstych podróży, szczególnie w przypadku zatrudnienia w inspektoratach ochrony środowiska lub w jednostkach inspekcji sanitarnej oraz firmach świadczących usługi w zakresie wykonywania pomiarów emisji zanieczyszczeń, jakości wód i ścieków, pomiarów emisji hałasu, środowiska pracy itd.

Praca w terenie wykonywana np. przy pobieraniu prób, prowadzeniu obserwacji, może odbywać się o każdej porze roku, w różnych warunkach atmosferycznych (deszcz, mróz, upał, wiatr itp.).

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Technik analizy i monitoringu środowiska w działalności zawodowej wykorzystuje m.in.:

• wyposażenie (przyrządy, pojemniki) do poboru próbek do badań laboratoryjnych,
• urządzenia stacjonarne, aparaty i narzędzia laboratoryjne do wykonywania badań charakterystycznych parametrów w próbkach wybranych komponentów środowiska,
• urządzenia kontrolno-pomiarowe do analiz terenowych,
• komputer lub urządzenia mobilne z oprogramowaniem umożliwiającym: prowadzenie dokumentacji z wykonywanych badań, analizowanie i archiwizowanie danych, przygotowanie raportów i sprawozdań, zbieranie materiałów niezbędnych do planowania i przygotowania stanowiska pracy, przeglądanie zasobów internetu, wysyłanie i odbieranie poczty elektronicznej, korzystanie z komunikatorów pozwalających na prowadzenie rozmów on-line,
• urządzenia peryferyjne, takie jak drukarka, skaner itp.,
• aparat fotograficzny, urządzenie GPS, które mogą być wykorzystywane np. do dokumentowania miejsc poboru prób lub źródeł emisji zanieczyszczeń.

Organizacja pracy

Technik analizy i monitoringu środowiska może pracować indywidualnie lub zespołowo.

Zwykle jest to praca w systemie jednozmianowym (rzadziej w dwuzmianowym), w stałych godzinach pracy. Jeśli technik analizy i monitoringu środowiska zatrudniony jest w firmie zajmującej się wykonywaniem analiz i badań środowiska, wówczas godziny pracy mogą być uzależnione od organizacji pracy instytucji, dla której realizowane jest dane zlecenie.

Technik analizy i monitoringu środowiska samodzielnie organizuje pracę w trakcie pobierania prób, przeprowadzania pomiarów, wykonywania analiz laboratoryjnych oraz opracowywania wyników.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Technik analizy i monitoringu środowiska pracując w terenie (np. przy pobieraniu prób do badań lub wykonywaniu pomiarów stanu jakości i poziomu zanieczyszczenia środowiska), może być narażony miedzy innymi na niekorzystne warunki atmosferyczne oraz urazy, będące wynikiem poślizgnięć i upadków.

Prowadząc kontrole środowiskowe, technik analizy i monitoringu środowiska może spotkać się ze stresem spowodowanym obcesowym lub wręcz agresywnym zachowaniem osób odpowiedzialnych za badane elementy środowiska.

Pracując w laboratoriach lub halach produkcyjnych technik analizy i monitoringu środowiska narażony jest na zagrożenia charakterystyczne dla danej instytucji – mogą to być np.:

• emisje zanieczyszczeń do atmosfery i na stanowiskach pracy,
• hałas,
• wysokie, niskie lub zmienne temperatury,
• promieniowanie elektromagnetyczne,
• działanie niebezpiecznych substancji chemicznych,
• zagrożenie wybuchem,
• zagrożenie poparzeniem/pożarem,
• odory,
• czynniki biologiczne (bakterie, wirusy, grzyby chorobotwórcze itp.),
• maszyny i urządzenia w ruchu itp.

Typowe czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy technika analizy i monitoringu środowiska to:

• praca wykonywana przez długi czas w wymuszonej pozycji ciała, stojącej lub siedzącej,
• nadmierny wysiłek przy przemieszczaniu sprzętu, opakowań z próbkami przeznaczonymi do badań itp.,
• wykonywanie powtarzalnych czynności ręcznych,
• zmęczenie wzroku podczas wykonywania oznaczeń próbek przy użyciu specjalistycznej aparatury,
• praca pod presją czasu przeznaczonego na wykonanie zadań, np. pomiarów, analiz pobranych lub dostarczonych próbek.

Zagrożenia związane z pracą biurową, przy monitorze komputera, to pogorszenie wzroku, obciążenia kręgosłupa. Z kolei zagrożenia wynikające z konieczności podróżowania to głównie wypadki komunikacyjne.

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód technik analizy i monitoringu środowiska ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• ogólna wydolność fizyczna,
• sprawność układu kostno-stawowego,
• sprawność układu mięśniowego,
• sprawność układu oddechowego,
• sprawność narządu wzroku,
• sprawność narządu słuchu,
• sprawność zmysłu węchu,
• sprawność zmysłu dotyku,
• sprawność narządów równowagi;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• ostrość słuchu,
• ostrość wzroku,
• rozróżnianie barw,
• powonienie,
• czucie dotykowe,
• koordynacja wzrokowo-ruchowa,
• zręczność rąk,
• spostrzegawczość,
• brak lęku przed wysokością;

w kategorii sprawności i zdolności

• podzielność uwagi,
• rozumowanie logiczne,
• dobra pamięć,
• zdolność podejmowania szybkich i trafnych decyzji,
• łatwość wypowiadania się w mowie i w piśmie,
• współdziałanie i współpraca w zespole (grupie),
• uzdolnienia techniczne;

w kategorii cech osobowościowych

• samodzielność,
• samokontrola,
• gotowość do pracy w nieprzyjemnych (różnych) warunkach środowiskowych,
• gotowość przestrzegania reguł, przepisów i standardów,
• niezależność,
• rzetelność,
• dokładność,
• ciekawość poznawcza,
• wytrwałość i cierpliwość,
• bezstronność,
• samodzielność,
• gotowość współdziałania,
• odpowiedzialność proekologiczna,
• gotowość do ustawicznego uczenia się.

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.4. Kompetencje społeczne; 3.5. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

Ze względu na charakter pracy i zakres obowiązków, w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska wymagane są dobry (lub odpowiednio skorygowany) wzrok i słuch, powonienie, umiejętność rozróżniania barw, sprawność kończyn górnych oraz sprawność zmysłu czucia, dotyku.

W zależności od specyfiki instytucji, w której pracuje technik analizy i monitoringu środowiska oraz od zakresu prowadzonych przez niego badań, istotne mogą być również:

• brak przeciwwskazań do prac na wysokościach,
• brak alergii na substancje występujące w danej instytucji i środowisku pracy.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

Do podjęcia pacy w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska preferowane jest wykształcenie minimum średnie techniczne.

Pracodawcy najchętniej zatrudniają absolwentów techników kształcących w zawodach pokrewnych: technik ochrony środowiska lub technik analityk (w tym wypadku konieczne jest uzupełnienie kompetencji z zakresu analizy komponentów środowiska). Efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w tych zawodach stanowią dobrą podstawę do podjęcia pracy jako technik analizy i monitoringu środowiska.

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

Obecnie (2018 r.) nie ma możliwości uzyskania w edukacji formalnej tytułu zawodowego technik analizy i monitoringu środowiska. Przy zatrudnianiu w tym zawodzie preferowane są przez pracodawców osoby legitymujące się:

• dyplomem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe (pełne) w zawodach szkolnych pokrewnych: technik ochrony środowiska lub technik analityk,
• świadectwami potwierdzającymi kwalifikacje wyodrębnione dla zawodu technik ochrony środowiska (cząstkowe): RL.08 Ocena stanu środowiska, RL.09 Planowanie i realizacja zadań związanych z ochroną środowiska,
• świadectwami potwierdzającymi kwalifikacje wyodrębnione dla zawodu technik analityk (cząstkowe): AU.59 Przygotowywanie sprzętu, odczynników chemicznych i próbek do badań analitycznych, AU.60 Wykonywanie badań analitycznych, które należy uzupełnić kompetencjami z zakresu analizy komponentów środowiska.

Wymienione wyżej kwalifikacje potwierdzane są przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne.

W podjęciu pracy w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska może być pomocne posiadanie prawa jazdy kategorii B. Praca w tym zawodzie nie wymaga innych, dodatkowych uprawnień.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

W zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska brak jest jednej, ustalonej ścieżki awansu zawodowego. Posiadając kilkuletnie doświadczenie (minimum pięcioletnie), technik analizy i monitoringu środowiska może awansować na stanowisko kierownika działu monitoringu lub kierownika laboratorium ochrony środowiska. Niektóre instytucje, aby mianować na te stanowiska, oprócz doświadczenia zawodowego mogą wymagać uzupełnienia wykształcenia do minimum I stopnia studiów wyższych.

Technik analizy i monitoringu środowiska może rozwijać swoje kompetencje, podejmując różne formy szkoleń, np. z obszaru przepisów prawa dotyczącego ochrony środowiska, czy zarządzania środowiskowego. Pozwala mu to, w połączeniu z doświadczeniem zawodowym, podjąć pracę jako specjalista ochrony środowiska lub jako ekspert/rzeczoznawca ds. czystszej produkcji.

Technik analizy i monitoringu środowiska może rozwijać swoje kompetencje również w toku edukacji formalnej – podejmując studia wyższe na kierunkach dotyczących ochrony środowiska lub pokrewnych (np. jakość i bezpieczeństwo środowiska, inżynieria środowiska, inżynieria ekologiczna, mikrobiologia itp.).

Możliwości potwierdzania kompetencji

Obecnie (2018 r.) w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska nie ma możliwości potwierdzenia kompetencji w toku edukacji formalnej.

Okręgowe Komisje Egzaminacyjne oferują możliwość potwierdzenia kwalifikacji pełnych w pokrewnych zawodach szkolnych (technik ochrony środowiska i technik analityk) oraz kwalifikacji cząstkowych:

• dla zawodu technik ochrony środowiska: RL.08 Ocena stanu środowiska, RL.09 Planowanie i realizacja zadań związanych z ochroną środowiska,
• dla zawodu technik analityk: A.59 Przygotowywanie sprzętu, odczynników chemicznych i próbek do badań analitycznych, A.60 Wykonywanie badań analitycznych.

Aby przystąpić do walidacji kwalifikacji cząstkowej w Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej należy:

• kształcić się w technikum w zawodzie, w którym wyodrębniono kwalifikację, lub
• ukończyć kwalifikacyjny kurs zawodowy w zakresie danej kwalifikacji, lub
• ukończyć 8-letnią szkołę podstawową oraz dwa lata kształcić się lub pracować w zawodzie, w którym wyodrębniono daną kwalifikację zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego.

Aby w Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej przystąpić do walidacji kwalifikacji pełnej, prowadzącej do uzyskania dyplomu w zawodzie, należy:

• ukończyć technikum w danym zawodzie, lub
• posiadać wykształcenie średnie i ukończyć wymagane kwalifikacyjne kursy zawodowe, lub
• posiadać wykształcenie co najmniej średnie i co najmniej dwa lata kształcić się lub pracować w zawodzie, w którym wyodrębniono dane kwalifikacje zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego.

Kompetencje zdobywane lub rozwijane w toku edukacji pozaformalnej i uczenia się nieformalnego potwierdzają różnego rodzaju certyfikaty, zaświadczenia uczestnictwa w szkoleniach.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl oraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska może rozszerzać swoje kompetencje zawodowe w zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska wykonuje różnorodne zadania, do których należą w szczególności:

• Z1 Pobieranie, przygotowywanie i zabezpieczanie próbek, pochodzących z różnych komponentów środowiska do badań.
• Z2 Wykonywanie badań fizykochemicznych oraz biologicznych charakterystycznych dla próbek poszczególnych komponentów środowiska.
• Z3 Gromadzenie i opracowywanie wyników badań specjalistycznych z zastosowaniem programów i systemów komputerowych.
• Z4 Ocenianie jakości komponentów środowiska na podstawie wyników badań, w oparciu o ustalone kryteria, obowiązujące normy i przepisy prawa.
• Z5 Opracowywanie zestawień, raportów, komunikatów o stanie poszczególnych komponentów środowiska, udostępnianie ich różnym odbiorcom.

Kompetencja zawodowa Kz1: Przygotowywanie i prowadzenie badań parametrów środowiskowych obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz2: Prowadzenie analiz i ocen parametrów środowiskowych na podstawie przeprowadzanych badań oraz raportowanie ich wyników obejmuje zestaw zadań zawodowych Z3, Z4, Z5, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska powinien mieć kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Ponoszenia odpowiedzialności za powierzone urządzenia pomiarowe oraz sprzęt laboratoryjny do pobierania prób i do badań laboratoryjnych.
• Ponoszenia odpowiedzialności indywidualnej związanej z realizacją wykonywanych badań laboratoryjnych.
• Dokonywania oceny zagrożenia zdrowia w trakcie pobierania próbek oraz wykonywania analiz, badań oraz prowadzonych pomiarów.
• Kierowania się zasadami etyki zawodowej, w tym przestrzegania zasad kultury, uczciwości, rzetelności, poufności, tajemnicy zawodowej.
• Planowania działań, zarządzania czasem, przewidywania skutków podejmowanych działań.
• Radzenia sobie ze stresem (np. w relacjach z przełożonymi, zleceniodawcami, pracownikami monitorowanych instytucji, współpracownikami),
• Aktualizowania wiedzy i doskonalenia umiejętności zawodowych.

Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu technik analizy i monitoringu środowiska.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu technik analizy i monitoringu środowiska

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska nawiązują do opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: https://www.kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Technik analizy i monitoringu środowiska może podjąć pracę w różnych gałęziach przemysłu, w laboratoriach kontroli środowiska, jednostkach badawczych, instytucjach gospodarki komunalnej, administracji, np. w:

• ośrodkach badań i kontroli środowiska,
• inspektoratach ochrony środowiska,
• stacjach sanitarno-epidemiologicznych,
• działach ochrony środowiska zakładów produkcyjnych,
• miejskich przedsiębiorstwach wodociągów i kanalizacji,
• stacjach uzdatniania wody i oczyszczania ścieków,
• zakładach unieszkodliwiania odpadów,
• instytucjach doradczych zajmujących się tematyką ochrony i monitoringu środowiska.

Technik analizy i monitoringu środowiska może założyć własną działalność gospodarczą i świadczyć usługi analizy i badań w zakresie jednego lub kilku komponentów środowiska.

Kształcenie

Obecnie (2018 r.) w ramach systemu edukacji zawodowej w Polsce nie prowadzi się kształcenia w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska.

Szkoły średnie techniczne oferują kształcenie w zawodach pokrewnych z obszaru ochrony środowiska, tj.: technik ochrony środowiska oraz technik analityk. Kwalifikacje w tych zawodach potwierdzają Okręgowe Komisje Egzaminacyjne.

Kwalifikacyjne kursy zawodowe (dla dorosłych) umożliwiające potwierdzanie kwalifikacji przydatnych do pracy w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska: RL.08 Ocena stanu środowiska, RL.09 Planowanie i realizacja zadań związanych z ochroną środowiska, AU.59 Przygotowywanie sprzętu, odczynników chemicznych i próbek do badań analitycznych oraz AU.60 Wykonywanie badań analitycznych, oferowane są przez:

• publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe,
• niepubliczne szkoły posiadające uprawnienia szkół publicznych, prowadzące kształcenie zawodowe,
• publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego,
• instytucje rynku pracy prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową,
• podmioty prowadzące działalność oświatową na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców.

Osoby, które po spełnieniu wymagań formalnych i zdaniu egzaminu (przeprowadzanego również w trybie eksternistycznym) przed Okręgową Komisją Egzaminacyjną uzyskały dyplom potwierdzający kwalifikacje wyodrębnioną w ww. zawodach, mają możliwość otrzymania również suplementu Europass do tych dyplomów w języku polskim lub angielskim, co ma istotne znaczenie w przypadku poszukiwania pracy za granicą.

Szkolenie

Szkolenia i kursy doskonalące kompetencje osób pracujących w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska (lub przygotowujących się do pracy w tym zawodzie) oferowane są zarówno przez organizacje i stowarzyszenia branżowe, jak i komercyjne firmy szkoleniowe. Wiele z nich obejmuje tematykę zmieniających się wymagań i obowiązków nakładanych na użytkowników środowiska przez poszczególne ustawy z obszaru ochrony środowiska.

Z reguły organizatorzy tych szkoleń poświadczają uzyskane przez uczestników kompetencje stosownymi certyfikatami/zaświadczeniami.

Wynagrodzenie (2018 r.) osób pracujących w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska jest zróżnicowane. Według dostępnych źródeł internetowych, średnie miesięczne zarobki w tym zawodzie to około 2800 zł brutto, przy medianie wynoszącej 2500 zł (około 50% osób pracujących w tym zawodzie zarabia więcej, a 50% mniej od tej kwoty).

Technik analizy i monitoringu środowiska może być zatrudniony np. na stanowisku technik laboratoryjny. W takim przypadku jego płaca wynosi średnio około 3300 zł brutto miesięcznie. Co drugi technik laboratoryjny otrzymuje wynagrodzenie od ok. 2600 zł do ok. 4000 zł brutto miesięcznie. Z kolei 25% najgorzej zarabiających techników laboratoryjnych otrzymuje poniżej 2600 zł brutto miesięcznie. Na zarobki powyżej 4000 zł brutto miesięcznie może liczyć grupa 25% najlepiej opłacanych techników laboratoryjnych. Należy jednak zaznaczyć, że są to zarobki w sferze przemysłowej.

Poziom wynagrodzenia w zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska zależy m.in. od:

• szczegółowego zakresu zadań i obowiązków,
• stażu pracy,
• posiadanych kwalifikacji i doświadczenia,
• wykształcenia,
• formy zatrudnienia,
• regionu,
• wielkości aglomeracji,
• znajomości języków obcych,
• profilu zatrudniającego przedsiębiorstwa, z uwzględnieniem wielkości, branży, specyfiki, złożoności procesów, formy własności/kapitału (zarobki w spółkach z kapitałem zagranicznym są często istotnie wyższe niż w przedsiębiorstwach z kapitałem polskim).

W zawodzie technik analizy i monitoringu środowiska możliwe jest zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami.

Warunkiem niezbędnym jest identyfikacja indywidualnych barier i dostosowanie warunków technicznych i organizacyjnych stanowiska pracy do potrzeb zatrudnienia osób:

• z dysfunkcją narządu wzroku (04-O), jeśli posiadana wada jest odpowiednio skorygowana szkłami optycznymi lub kontaktowymi zapewniającymi ostrość widzenia,
• z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych (05-R), która nie wyklucza stania i chodzenia, w tym samodzielnego przemieszczania się,
• z niewielką dysfunkcją kończyn górnych (05-R), która nie wyklucza wykonywania precyzyjnych czynności,
• cierpiących na padaczkę (06-E), pod warunkiem, że ryzyko występowania ataków jest do przewidzenia.

W przypadku zatrudnienia na stanowisku wymagającym w znacznym zakresie pracy w terenie, niektóre z wymienionych niepełnosprawności (szczególnie ruchowe) mogą stanowić istotne utrudnienie lub wręcz uniemożliwiać wykonywanie tego zawodu na danym stanowisku (np. w przypadku pracy na wysokościach itp.).